" 0 ΝΙΟΡΑΝΤΕΣ" Απόσπασμα 4

[....]Φτάσαμε στην πλατεία της Σπιανάδας σχεδόν τρέχοντας, τη στιγμή που από τα καφενεία ακούγονταν σφυρίγματα, επιφωνήματα και γέλια τρανταχτά. Στο Λιστόν, στη μέση του δρόμου, περπατούσε, τρόπος του λέγειν, η Λουτσίντα. Πλάσμα εξωπραγματικό, ένα βαμμένο ξωτικό, παστωμένη στην πόλβερη [πούδρα], μια τραγική φιγούρα. Μια θλιβερή παρουσία ενός σαλεμένου θηλυκού, που προσπαθούσε απεγνωσμένα να τραβήξει την προσοχή του κόσμου. Κουτσή, που βάδιζε με ένα περίεργο βηματισμό, σχεδόν πηδώντας, προσπαθώντας να καλύψει την αναπηρία της και με γυρτό το σώμα της προς τα αριστερά. Η Λουτσίντα της στεριάς, έψαχνε να βρει το λιμάνι της, αλλά η φουρτουνιασμένη θάλασσα του λαού, που τόσο εύκολα γίνεται όχλος, δεν την άφηνε να πλησιάσει.

Φτάσαμε πιο κοντά. Το έντονα βαμμένο στόμα της είχε ένα μόνιμα παγωμένο χαμόγελο. Μπόρεσα να δω τα μάτια της. Μάτια τρελής, αλλόκοτα και άδεια. Ο Σωσίπατρος δίπλα μου, πλειοδοτούσε με το πλούσιο γέλιο του. Σε μια στιγμή γύρισε και με κοίταξε. Είδε τη λύπη στην όψη μου και κατάλαβε το μέγεθος της φρίκης που ένιωθα για τη βαρβαρότητα που έβλεπα μπροστά μου. Αυτός ο εύστροφος και πανέξυπνος άνθρωπος, ο πραγματικός χαμαιλέοντας, που άλλαζε χρώμα κάθε στιγμή, το γύρισε αμέσως. Με έπιασε από το χέρι δυνατά, πήρε μια θλιμμένη έκφραση και μου είπε:

-Είδες, ψυχή μου καταστέματα; [κατάσταση]. Μη δούνε άνθρωπο λίγο φάλτσο στο μυαλό και το βάνουνε πρόγραμμα να τον αποκάμουνε.

-Μα κ' εσύ γελούσες περισσότερο απ' όλους τους άλλους, του είπα με θυμό.

-Μπορεί να γελούσα, αλλά την πονάει η ψυχή μου τη φλιμμένη. [καημένη]. Και οι άλλοι που γελούνε, σαν και μένα νιώθουνε. Στον τόπο μας το κογιονάρισμα [κοροιδία], είναι ανάγκη ζωή, είναι ανάσα......

Απόσπασμα από το βιβλίο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΡΑΝΟΥ: Ο ΤΣΙΡΛΙΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΚΟΡΦΙΑΤΙΚΕΣ ΚΩΜΙΚΟ-ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ.

"Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΖΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ"

Στη διαχρονική πορεία όλων των λαών, η μαζική ψυχολογία διαδραματίζει ένα σημαντικό και καθοριστικό ρόλο. Όσο περισσότερο παραδοσιακός είναι ένας λαός, τόσο επιρρεπής είναι σ΄αυτήν και αντιδρά ανάλογα. Σε αγροτικές προκαπιταλιστικές κοινωνίες, εκεί όπου η Δημοκρατία και η ανεπτυγμένη αυτόνομη ατομικότητα του κάθε πολίτη, δεν έχουν επαρκώς εδραιωθεί, επικρατούν οι πελατειακές σχέσεις. Το είδος της "δημοκρατίας" που κυριαρχεί, είναι παράγωγο της χυδαιότητας και της διαφθοράς. Μιά άθλια εξάρτηση, του ενός από τον άλλον, αλλά και η εξάρτηση ατόμων από την ομάδα και τον αρχηγό της, συνθέτουν τον εκφυλισμό της κοινωνικής λειτουργίας.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις οι "πολίτες" δίνουν την εντύπωση πως έχουν ανάγκη από ένα χαρισματικό ηγέτη, έναν αρχηγό, ο οποίος τους υπόσχεται προστασία απέναντι σε πραγματικούς και φανταστικούς εχθρούς, καθώς και δόξα.

Η Έλλάδα δεν έχει ξεπεράσει αυτό το σύνδρομο της καθυστέρησης και ελλείψει μονάρχη, προσκυνάει υποκατάστατα και γόνους πολιτικών τζακιών. Μάλιστα για τον πληρέστερο αποπροσανατολισμό του λαού, εμφανίζονται και νέοι "ηγέτες" που μοναδικό πολιτικό τους προικιό, είναι το νεαρόν της ηλικίας τους. Αν μάλιστα οδηγούν και μοτοσυκλέτα, τότε το μέλλον του τόπου, μοιάζει ελπιδοφόρο. Κάθε ανάγκη για γνώση, εμπειρία και πολιτική παρουσία, ατονεί. Οι φωνές των επικοινωνιακών πλασιέ και των κέντρων κατασκευής "Πολιτικών σωτήρων", φροντίζουν για την πλύση των εγκεφάλων. Εύχομαι αυτό να μην γίνει μόδα, γιατί αν τα κόμματα διαβούν την πύλη της γραφικότητα, τότε θα αναζητούν τους ηγέτες τους ακόμη και στις καφετέρειες της επικράτειας.

"ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ"

Δημοκρατία χωρίς ορθό κριτικό λόγο δεν μπορεί να υπάρξει. 'Οπως επίσης η δημοκρατία δεν συνυπάρχει με τη θρησκοληψία, τον εθνικισμό, το λαικισμό και τον κυνισμό. Κάθε γενιά, είναι χρεωμένη απέναντι στις παρελθούσες και απέναντι στις μελλοντικές. Το χρέος συνίσταται στο ότι είναι υποχρεωμένη να μην επαναλάβει τα εγκλήματα και τα σφάλματα του παρελθόντος, μέσα σε ένα πνεύμα μισαλοδοξίας, μοιρολατρεία, εκδίκησης και μικρότητας, καθώς επίσης, είναι επιφορτισμένη να μεταδώσει την ουσία αυτού του μηνύματος στις επόμενες γενιές. Αυτό είναι το περιεχόμενο του ορθού λόγου.

Η ΕΜΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ.

Ανοσθολογισμός: Τον ανορθολογισμό τον καλλιεργούν άτομα και κοινωνικές ομάδες που εμπνέονται, από θρησκευτική, η, εθνικιστική εμπάθεια και αισθάνονται ανασφάλεια για την ταυτότητα τους. Δεν εμπιστεύονται κατά βάθος τον εαυτό τους και αναζητούν τη λύτρωση, κατηγορώντας τους άλλους.

Κυνισμός: Ο κυνισμός εκφράζεται με τη φράση: "Ολα είναι δυνατά". Αποτελεί την αιτία της έκπτωσης αξιών στη σύγχρονη εποχή, της επικράτησης μιας ανεκτικής κοινωνίας του ευτελούς θεάματος, της κατανάλωσης και των σκανδάλων χωρίς συνέπειες.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΡΑΝΟΣ: ΜΕΡΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ

"ΘΕΛΕΙ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ"

Είναι πολύ δύσκολο να τολμήσει κάποιος να υποστηρίξει τη γνώμη του ενάντια στο ρεύμα. Ο Αναξαγόρας και ο Σωκράτης που τόλμησαν να εκφράσουν κάποιες άλλες απόψεις ενάντια στην τυραννία του Δήμου, πέρασαν από δίκες με τα γνωστά αποτελέσματα. Σήμερα υπάρχει η πιθανότητα να χαρακτηρισθεί, ο "τολμηρός", ως γραφικός και να ευτελισθεί αυτός και οι απόψεις του.

Αναρωτιέται κανείς: Έχει έρθει το τέλος των ιδεολογιών;

Αυτό το επιχείρημα ακούγεται από πολλές πλευρές και μοιάζει σαν ένα μνημόσυνο στην ανθρώπινη προσπάθεια για μια διαφορετική θεώρηση του κόσμου και μια πορεία για καλύτερη ζωή.

Η εκστρατεία για τον μηδενισμό των ιδεολογιών, μοιάζει σαν κωμική απόπειρα, που σκοπεύει στην κατάργηση της ιστορίας. Η ιστορία όμως δεν έχει τέλος και συνεπώς, ούτε και οι ιδεολογίες έχουν τέλος.

"ΤΟ ΜΕΛΟΣ ΜΑΖΑΣ"

Τα βασικά χαρακτηριστικά του μέλους της μάζας είναι τα ακόλουθα:

Εξαφάνιση της συνειδητής και κυριαρχία της ασυνείδητης προσωπικότητας. Προσανατολισμός σκέψεων και συναισθημάτων προς την ίδια κατεύθυνση, μέσω της υποβολής και της κολλητικής μετάδοσης. Επίσης τάση για την άμεση πραγματοποίηση των ιδεών που του έχουνε βάσει προγραμματος, υποβληθεί.

Το άτομο δεν είναι πια ο εαυτός του, αλλά ένα άβουλο αυτόματο.

Ο άνθρωπος κατρακυλά σε πολύ χαμηλές βαθμίδες του πολιτισμού με την απλή συμμετοχή του στην οργανωμένη μάζα.

Αν ως μεμονωμένο άτομο ήταν ίσως καλλιεργημένος, σαν μέλος της μάζας, είναι ένας βάρβαρος, ένα ον που κυριαρχείται από τις ορμές του.

Έχει τον αυθορμητισμό, την ορμητικότητα, την αγριότητα, αλλά και τον ενθουσιασμό του πρωτόγονου ανθρώπου.

Το χαρακτηριστικό της μάζας, είναι η υποχώρηση και η εξαφάνιση του ορθού λόγου. Δηλαδή η έλλειψη της κριτικής ικανότητας του ατόμου και η ροπή του σε εύκολες λύσεις που του υπαγορεύουν οι προλήψεις, οι προκαταλήψεις, τα άγχη και οι φαντασιώσεις του.

Στη σύγχρονη Ελλάδα ο ορθός λόγος είναι άγνωστο είδος. Αυτό το διαπιστώνουμε σε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής. Μήπως έχουμε όλοι ευθύνες γ' αυτή τη μαζικοποίηση της ζωής μας;

"Ο ΤΣΙΡΛΙΛΗΣ" 3

[...]Η Τασία δεν ρωτήθηκε καθόλου. Απλά της ανακοινώσανε πως σε δέκα μέρες, αφού ετοιμαστούνε, θα γίνουνε οι γάμοι της με τον καπετάνιο, τον Γκοσμά, τον Τσιρλιλή δηλαδή, για να μην μπερδευόμαστε στην αφήγηση. Η Τασία αφού έμαθε τα καθέκαστα και τις αποφάσεις τους, έμεινε ξερή και άλαλη στην αρχή. Τον τελευταίο άνθρωπο που θα σκεφτότανε για άντρα της, θα ήτανε ο Γκοσμάς. Όταν συνήλθε, ρώτησε αχνά.

-Για ρίξιμο με έχετε ορέ αφορεσμένοι; Τι είμαι ορέ ξαποχτισμένοι, φρόκαλο; Δεν έχω γνώμη;

Δεν πρόκαμε να ρωτήσει και να πει περισσότερα και ένα φούσκος [χαστούκι] που τις έριξε ο μεγαλύτερος αδερφός της στο μάγουλο, την έκαμε να βγάλει μια κραυγή και να φύγει τρέχοντας.

-Φύγε αγγελοκρουσμένη! Να ετοιμαστείς για γάμο με το νοικοκύρη άνθρωπο, να γίνεις νοικοκυρά γυναίκα και να τα αφήκεις αυτά που ξέρεις. Εμείς μωρή, κρατάμε σέστο [τάξη], στο σπιτικό μας. Δεν ειμάστενε ρεντίκολα [ξεφτίλες] τσι πεντάρας. Βουρδούγια [ρεζιλίκια] εμείς δεν ασκώνουμε [σηκώνουμε]. Τέτοια καμώματα και βουρδούγια τα κάνουνε κάποιες ξετσίπωτες στη Χώρα, που έχουνε- λέει-πάει και στο γυμνάσιο, είναι και μορφωμένες, να σου πετύχει. Γι' αυτό και πολλές πάνε με μορόζους, [εραστές] που τσι γκαστρώνουνε και κάνουνε πατεράδες και αδέρφια ρεντίκολα τσι ρούγες [καντούνια] και δε μπορούνε να παρουσιαστούνε πουθενά. Εδώ είναι χωριό και κρατάμε ακόμα. Μπορεί ο παπάκης μας [πατέρας] να μη ζει, αλλά μας άφηκε ευκή και κατάρα να σε αποκαταστήσουμε με δόξα και τιμή. Εκατάλαβες ορή χαζολοισμένη;

Την επήγανε με το στανιό [αναγκαστικά, με το ζόρι] στον μαρκάντε [έμπορο], στη Χώρα, για να τις ψωνίσουνε τα χρειαζούμενα, χωρίς μάλιστα να της δώσουνε το λόγο για το τί ψωνίζουνε. Αυτό μας έλλειπε, είπανε, να τη βάλουμε να διαλέξει προικιά. "Κρέας σκέτο οι γυναίκες, κρέας που το τρώνε οι σκύλοι".

Τέτοιους λεβέντες είχε για αδέρφια αυτό το ορφανό θηλυκό. Αχ και να ζούσε η μάνα της.. Στο χωριό τους στη Λευκίμμη, ο κόσμος ήτανε πολύ πίσω: ο καθυστερημένος νότος που τον συναντάμε σε πολλά μέρη του κόσμου.....

[Απόσπασμα απο τη νουβέλα: "Ο Τσιρλιλής", του Γιώργου Καπράνου]